|
|
COĞRAFİ BİLGİLER
DEVELİ' NİN COĞRAFİ BİLGİLERİ
Develi İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde Kayseri iline bağlı bir ilçedir.
Grinwich rasathanesine göre 38° 27’ kuzey enlemi, 33° 17’ doğu boylamında bulunmaktadır. Erciyes Dağının 5-6 km kadar güney doğusunda kurulmuştur. Tarihi ilk çağlardan başlayarak gelişen orta çağda önemini devam ettiren Develi, Develi-Karahisar (Yeşilhisar) ile karıştırılmıştır.
Develi adını menşei hakkında çeşitli rivayetler vardır.
Bunların en yaygın olanı şöyledir: Selçukluların uç beylerinden olduğu söylenen iri yapılı, kuvvetli Dev Ali ismindeki bir kahramanın efsaneleşen adını zamanla Develi olarak değiştiği yolundadır. Kanımızca Develi ismini 1071 yılında Malazgirt muharebesinden sonra Anadolu’ya yazılan Oğuz boylarından Develüoğullarının bu bölgeye gelip yerleşmesinden aldığı seklindedir.
Günümüzde bir çok yerde Develüoğullarına rastlamak mümkündür. Eski kaynaklarda Develü şeklinde iken sonraları harf devrimi ile Develi adına gelmiştir. Develi kazasının ekilebilen arazinin darlığı yüzünden eski Develi kasabasının yer değiştirdiğini bunun yerine daha aşağıda Everek kasabasının doğduğunu belirtmek gerekir.
Gerçekten şehir; toprağın darlığından dağlar arasında sapa kalmış bir yerde bulunmasından emniyet şartları da belirince 1,5 asır kadar önce 3 km kuzey batısındaki çukur ve düzlükleri geniş olan bugünkü şehir merkezinin bulunduğu yere (Everek) kaymıştır. Develi’nin Everek’e doğru bu yer değiştirmesi öyle çabuk ve kısa zamanda olmuştur ki çukurdaki arazi kısa zamanda adeta kapışılmıştır. . Bu acele taşınma ile ilgili olarak çevrede çok kullanılan evmek mastarından Everek’in doğduğu bilinmektedir. (Evmek veya İvmek acele etmek iverek gitmek; acele ile gitmek) Develi arazinin daha geniş olan bu yerde (EVEREK) gelişme yoluna girmiş. Bu gelişme önceleri Aşağı Everek mahallesinde başlamış daha sonra diğer mahallelere doğru yayılmıştır. 1325 H. Tarihli Ankara vilayeti salnamesinde Develi’nin ; Develi, Everek ve Fenese adlı üç mahalleden olduğunu Fenese’nin ise gelişmekte olduğundan bahsedilmektedir . Develi bütün fonksiyonunun Everek’e bırakmış şehir merkezi olmuştur.
DAĞLAR
Kayseri ile Develi arasında tabii bir sınır teşkil etmektedir. Eski sönmüş volkanik bir dağdır. Kappodokya imp, zamanında bir ara faal olan Erciyes, 1880 yılında sakin, 1880 den sonra bir müddet daha püskürdüğü belirlenmektedir. Orta Anadolu’nun en büyük sönmüş volkanik dağı olan Erciyes’in yüksekliği 3916 m ve kapladığı alan 1100 km² dir.
Erciyes dağı etrafında yaylalarda bulunur. Bu yaylalarda yazın koyun ve sığır sürülerini otlatan ve rençber denilen yaylacılara rastlanır. Yaylaların en önemlileri; Tekir (2150) Beleşme, kartınardı yaylalarıdır.
|
|
KARA(SİVRİ) DAĞI
|
Erciyes’in güney parçalarından biridir. Yüksekliği 2350 m dir.
|
|
KEL DAĞI
|
Yine Erciyes’in güney parçalarından biri olup Develi’nin önemli dağlarındandır.
|
|
SÜMENGEN (SÖVEGEN) DAĞLARI
|
Bu dağları güney ve güney batı yamaçları Develi sınırları içinde kalır.
|
|
BAKIR DAĞI
|
Develi’nin güney batısında Bakırdağı bucağındadır. Yüksekliği 2462 m dir.
|
|
DEVELİ DAĞI
|
Develi’nin doğusundadır. Yüksekliği 2000 m dir. Bu dağların yanı sıra irili ufaklı birçok tepelerde vardır. Söz konusu tepeler çeşitli adlar alırlar. Bunlar arasında Develi’nin doğusunda Haç dağı (1300 m), İlibe dağı(1250 m) Erciyesin güneyine doğru yükselen büyük ve küçük karnıyarık, beşparmak, kartın sayılabilir.
|
GÖLLER
DEVE GÖLÜ
|
Develi ile Yeşilhisar arasında Develi Ovası’nın ortasındadır.(11). Büyük bir kısmı Develi hudutları içerisinde kalır. Yüz ölçümü 32 bin hektardır. Çeşitli eserlerde bu göle «Kurbağa», «Deve» gölü denildiği gibi halk arasında da «Cibik gölü», «yay gölü» olarak da bilinir. Göl, Soysallı, Çayırözü, Yahyalı, Dündarlı gibi sularla beslenir. Çeşitli kuşların rahatça yaşayabilmesine imkan veren göl, Türkiye’nin sayılı kuş cennetlerinden birisidir.
|
|
SULTAN SAZLIĞI
|
Develi Ovasında bulunan sazlık kurbağa gölünün etrafını çevreler. 40 Bin hektarlık bir alanı kaplar. Karların erimesiyle yağışların bol olduğu mevsimlerde sular ovayı kaplar. Bu sular ovada geniş bataklıklar ve sazlıklar meydana getirir. Bunların hepsine birden SULTAN SAZLIĞI denir. Tuz gölünden sonra İç Anadolu’nun en büyük bataklıklarından birisidir. Sazlık yazın buharlaşmanın etkisi ile kuruduğu zaman geride siyahımtrak renkte kurumuş toprak veya balçık bırakır. İlkbaharda beraber suların etkisiyle sazlık yine gelişir, eski halini alır. Sazlık kurutulmak suretiyle verimli bir toprak elde edileceği muhakkaktır. Aksi halde hiç bir işe yaramayan bir arazi olarak kalacaktır.
|
OVALAR
DEVELİ OVASI
|
İç Anadolu bölgesinde Erciyes Dağının Güney ve Güney batısında yer alır. Yüz ölçümü 1000 km² den çoktur. Develi-Yeşilhisar kazaları arasına uzanan ova, doğu-batı uzunluğu 35 km kuzey güney uzunluğu 30 km dir. Yüksekliği 1100-1150 m dir. Develi ovası yukarı Kızılırmak bölgesinin en büyük ovası olup Türkiye’nin de en büyük ovaları arasında yer alır. Bu geniş ovanın doğu ve batı uçlarındaki yerleşme yerlerine göre Develi-Karahisar ovası olarak adlandırılırken daha sonraları büyük yerleşim yeri olan Develi adıyla adlandırılmaya başlandı.
Ova, tektonik bir çökük alanıdır. Bu alan ve ovayı kuşatan dağ ve platolar arasında Pilyosen ve Kuaterner başında yeni kırılmalar bunun neticesinde çökmeler olmuştur. Çöküntüden sonra meydana gelen çanakta uzak ve yakın çevrelerdeki yüksekliklerden (Erciyes ve Toros dağları) inen akarsuların bilhassa sellerin taşıdığı kum, kir, çakıl gibi maddeler yığılmaya başlamış bu olay zamanımıza kadar da devam etmiştir. Bu alüvyon birikintilerinin kalındığı bazı yerlerde 20-30 m yi bulur. Bu birikintiler ovayı çevreleyen bazı tepelerde rastlanmaz. Tepeler dışında ova düzlükleri kapalıdır.
Develi Ovası etrafındaki tepelerden ortalarına doğru gelindiğinde yayvan bir çukurluk halini alır. Bu çanakta etrafındaki dağlar ve tepelerden inen akarsular karların erimesiyle ovaya inen taşkınlıklardan sazlıklar bataklıklar ve gölcükler meydana gelir. Sultan Sazlığı, Kurbağa, Deve, Yay gölleri ovadadır. Develi Ovası tektonik olayların olduğu morfolojik şartların biçimlendirdiği kapalı tekne şeklinde alüvyal bir ovadır. Oldukça çok yağış alır. Ovaya bir çok akarsuların akması kenarından birçok gür kaynakların sularını ovaya akıtması karların erimesi ile taşkınlıkların olması ovanın higrografik şartlarının elverişli bir hale getirmiştir.
Ovanın kenarında tarla ve bahçe tarımı yapılmaktadır. Uzun yayla da Kayseri ve çevresine geçen davarcılar eylül-nisan aylarında sürülerini ovada barındırırlar. Ayrıca Develi ve Kayseri’de yapılan pastırma ve sucuk için yetiştirilen sığır ve koyun sürüleri temmuz-ekim aylarında Develi Ovasında beslenir .
|
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Develi’nin kendisine has bir bitki örtüsü vardır. Su ve dere kenarlarında söğüt ve kavak ağaçları diğer yerlerde kurak ot toplulukları ve çalılıklara rastlanır.
Dağlarda yabani armut meşe kavaklar bol miktarda bulunur. İlçe ve köy çevrelerinde bağ ve bahçeler önemli yer tutar. Ormanlara Develi’nin çevresinde rastlanmaz. Ünlü coğrafyacı Starabon, Erciyes ve eteklerinin ormanlarla kaplı olduğunu söylemektedir. Yine bazı eserlerde Erciyes’in 2000 m kadar ormanlık 1800-2000m deki yüksekliklerde de bağ ve bahçelerle kaplı olduğunu görmekteyiz.
Ormanlardan hem tomruk ihtihsali yapılmakta Kayseri tomruk ihtihsalinin büyük bir kısmını teşkil eder, hem de bölge halkının yakacak ihtiyacını karşılar.
AKARSULAR
ZAMANTI IRMAĞI
|
Develi’nin içinden geçen akarsuların başında gelir. Zamantı ırmağı, Pınarbaşı kazasına bağlı Viranşehir nahiyesinin şerefiye köyünden doğar. Viranşehir, Uyuzpınar, Tahtaköprü, Kaynar, Altıkesek, Halitbeyviran, Karaboğaz, Kılıçmehmet, aşağıpotuklu, Emmigil, Bahçecik, Kızılhan, Cebeharmusun, Avşarsöğütlü, Taşlak, Kavlak, Melikviran, Taşhan, Akmezar, Keprin, Büyük ve küçük Süvegenler, Çulha köylerinden sonra Develi kazasının sınırları içinde akmaya başlar.
|
|
DEVELİ ÇAYI (FENESE SUYU)
|
Develi’nin doğusunda yaz kış akan bir sudur. Çay ili ve tepesindeki ve fenese taraflarındaki kaynak sulardan beslenir. İlçenin bağ ve bahçelerinin sulanmasında kullanılır.
|
|
ELBİZ VE KÖŞKPINAR
|
Develi’nin 1 km kadar batısından akar. Her iki kaynağın suları birleşerek içme, bağ ve bahçe sulamasında kullanılır. Bunların dışında Develi’nin batısında karların erimesiyle akan yazın ise tamamen kuruyan bir dere vardır.
|
|
YER ALTI SULARI
|
Develi ile Yeşilhisar arasındaki havza yer altı suyu bakımından oldukça önemlidir. Bu havza Erciyes dağının güneyinden Yeşilhisar’ın batısı, Develi’nin doğusunu teşkil eder. Bu nedenle havzanın 1966 yılında projesi yapılmış 1967’de de Sindelhöyük köyünde açılan sondaj kuyularından 40 –60 m³/sn su çıkmıştır. Elde edilen sular halkın istifadesine sunulmuştur. Bunu takiben açılan kuyularda da bol su edilmektedir.
|
|
|
İlçenin toplam arazi varlığı 195.000 hektardır. Bunun 95.000 hektarı kullanılabilir arazi niteliğinde olup,78.000 hektarı kıraç,17.000 hektarı ise sulu arazidir. Bu sulu arazinin 5.000 hektarı 9 adet sulama kooperatifi tarafından sulanmaktadır.12.000 hektarı cazibe ile kısmen yer altı ve kısmen de kaynak suları ile sulanmaktadır.
Hububat ekim alanı 49.500 hektardır. Hububat çeşidi olarak buğday, arpa, çavdar kısmen de nohut,mercimek ve fasulye şeklindedir. Yılda tek ürün alınmakta olup,münavebeli olarak nadas yerine nohut,fasulye, silajlık mısır, korunga, fiğ ve baklagiller ekilmektedir.
|
|
|
Tarima elverisli olmayan arazi miktarinin 5.000 hektari çayirlik,65.000 hektari mera,15.000 hektari ise orman arazisi olup, digerleri sazlik,bataklik,tuzluk ve kayaliktir. Develi ovasi sulama islahi projesi çerçevesinde yapimi devam eden (Gicik Tüneli Delinmesi) çalismasinin sonuçlanmasi halinde 15.000 hektar arazi birinci sinif tarima elverisli arazi özelligine kavusacaktir. Dogrudan gelir destegi ve çiftçi kayit sisteminde kayit altina alinan 2002 yili içerisinde 4457 çiftçiye 344190,052 metrekarelik alan için 4.464.565.700.000.TL. ödeme yapilmistir.
|
|
|
2003 yılı içerisinde 4342 sayılı Mera Kanununa göre 6 köyün mera tespit ve tahdit çalışmaları yapılmış ve bitirilmiştir. 21 yerleşim merkezi projeye dahil edilerek çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş.’ne bağlı 10 bölgeden l’si İlçemizde bulunmakta olup,Yahyalı ve Tomarza ilçeleri de bu Bölge Müdürlüğüne bağlıdır. 17.000 dekar pancar ekilen arazi mevcuttur. Yem Bitkileri Destekleme Projesi kapsamında projeli 12 çiftçiye tek yıllık yem mısır 1443 dekar alanda toplam 1660 dekar alanda 38.240.408.000.TL. destekleme yapılmış,2003 yılında 12500 ton mısır silajı hayvan beslenmesi için üretilmiştir.
|
İlçemiz hububat alanlarında süne zararlısı ile mücadelede ergin ve nif sayımı neticesinde mücadele edilecek oranda olmadığından mücadele yapılmamıştır.
|
|
|
Ylçemizde safkan 663 adet, kültür melezi 16.709 adet, yerli 1065 adet manda 29.035 adet büyükba?,koyun 78.000 adet, keçi 9.800 adet,kanatly 104.815 adet,tek tyrnakli 2050 adettir.
|
|
|
Tarım ve hayvancılık girdilerinin başında hububat,bölge tüccarlarınca alınmakta ve bölgedeki un fabrikalarınca işlenmektedir. Hayvancılık girdilerinden süt, bölgede bulunan 3 mandıraca toplam 10 ton (günlük),kapasiteli işlenmekte ve Kayseri’de kurulu 3 süt mandıralarına bir o kadar süt toplanıp götürülmektedir.Buralarda kaşar,beyaz peynir,tulum peyniri ve tereyağı olarak değerlendirilmektedir.
Et ise belediyeye ait 100 sığır,200 koyun kapasiteli mezbahada kesilerek tüketicilere sunulmaktadır.
|
Deri işlenmesi ise 3 adet deri deposu mevcuttur.
|
Balık Yetiştiriciliği
|
|
|
İlçemizde 3 adet (Taşçı,Yeniköy ve Küçükkünye Köylerinde) balık yetiştiriciliği tesisi mevcuttur.
|
|
|
İlçemiz ekonomisine büyük canlılık katan en büyük sanayi kuruluşu Saray Halı A.Ş. 1972 yılında kurulmuş, 1975 yılında ilk üretimini gerçekleştirmiştir.
Saray Halı Fabrikası, 500.000 metrekare açık alan üzerinde kurulu 100.000 metrekare kapalı alana sahip entegre bir tesis, yıkama, boyama, iplik dokuma, apre-konfeksiyon kalite-kontrol üniteleri ve teknik destek birimlerinden oluşmaktadır.
Sektörünün en modern fabrikasıdır. Klasik, vizyon, sembol, serenat, armoni, firuze, season ve karving markaları ve değişik özelliklerde binlerce desen ve renk tasarımıyla kalite,estetik,artarak ulusal ve uluslar arası pazarlarda en başarılı kuruluş içerisindedir.
2003 yılı Ekim ayı içerisinde başlatılan saray işletmesinde 20 milyon dolarlık modernizasyon ve kapasite artırımı yatırımları tamamlandığında, işletmede %50 büyüme sağlanacaktır. Üretimin yaklaşık %40’ı ihraç edilmektedir. İhracat dünyanın 6 kıtasından 40’a yakın ülkeye yapılmakta,Ülke ekonomisine de önemli döviz girdisi sağlamaktadır.
Fabrika;1997 yılında TS-EN-ISO 9002 uluslar arası Kalite sistem belgesine sahiptir.
|
Saray Halı süt sığırcılığı damızlık düve yetiştirme ve besi işletmeleri tesisleri 1998 yılında kurulmuş, Türkiye’nin en büyük ve en modern tarım işletmeleri durumundadır. Süt besiciliği işletmesinde 2500'ü geçkin büyükbaş hayvan bulunmaktadır.
Tesislerde günlük ortalama 21.000 litre süt elde edilmekte, Ülker, Dimes ve Pınar gibi şirketlere pazarlanmaktadır. 800 dekar arazi üzerinde kendi yemini yetiştirmektedir. Günlük 70 ton yem tüketilmektedir. 13 adet yem siloları bulunmaktadır.
|
İlçemizde faaliyetini sürdüren diğer bir sanayi kuruluşu olan Gazi Keçe San. Ve Tic. A.Ş. 1979 yılında kurulmuştur. Bu fabrikamız Dünyada faaliyet gösteren 6 fabrikadan bir tanesidir.
1999 yılında 13.Avrupa kalite ödülünü almış olan bir kuruluştur. Türkiye’de tek keçe imalatçısı olan bu kuruluşumuzda polisaj (parlatma keçeleri), Disk, filtre keçeleri, rulo, plaka ve kütük keçeleri,ortopedik keçeler,filtre sanayi için süzücü keçeler,döşeme,ses ve ısı izolasyonu keçeleri, bant, silindirik, fitil, disk,rulo ve plaka keçeler,mermer sanayinde kullanılan silme ve parlatıcı keçeler üretilmektedir.
Keçeli kalemden uçak sanayinde ses geçirmemezlik keçelerine kadar geniş sahada kullanılmaktadır. Silah sanayinde yaygın kullanılmaktadır. İran, Almanya ve Yugoslavya’ya ihracat yapmaktadır. Yıllık üretim kapasitesi 150 tondur.
Ayrıca 1997 yılında 3.000 m kapalı alanda FULLYAT adı altında yatak, yorgan, uyku tulumları, çocuk yorganı, nevresim takımları, yastık, kırlent ve yer minderleri,kanepe örtüleri,alez yatak koruyucuları olmak üzere ev tekstil ürünleri imal edilmektedir. İç piyasalarda tüketilmekte Almanya ve Fransa’ya ihraç edilmektedir. Hammaddesi olan silikonlu elyaf Kore ve Tayvan’dan ithal edilmektedir. Ev tekstili kapasitesi her ürün çeşidi için aylık 30.000 adettir.
Diğer bir sanayi kuruluşlarından Asil Deri A.Ş. 70 dönüm arazi üzerinde 12.000 metrekare kapalı alanda ham yaş, büyük baş hayvan derisi işlemektedir. Üretim kapasitesi vidala deri 513.000 m2/yıl,kösele 150 ton/yıl, çanta 90 adetlyı 187.500 Adetlyıl,cüzdan 114.000 Adet/yıl, Deriler iç piyasadan ve yurt dışından temin edilmektedir. Derinin her çeşidi üretilmektedir. İç piyasa ve uzak doğu ülkelerine satılmaktadır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Orman ürünleri oldukça zayıftır. Ormanlık alanlar daha çok Adana yöresine yakın köylerimizdedir. Buralarda genellikle sedir ve çam türü ağaçlar hakim durumdadır.
|
Yeraltı Zenginlikleri
|
İlçede bol miktarda çinko, kurşun, pomza (bimis) maden yatakları mevcuttur. Pomza rezervi özel firmalar tarafından işletilmektedir.
|
Kaynak : Develi Kaymakamlığ
|
| |
| --- DEVELİ KALE KOYU --- |
 |
|
---- DOĞDUĞUM YER ----
Doyduğum yer değil, Doğduğum yersin
Doyamadım sana Hey! Kale Köyüm
Küçük yaşta çıktım, Senin Koynunda
Rüyamdan çıkmadın, Sen sen Kale Köyüm..
Nice Yiğit yatar, senin Koynunda
Çiğdem açar Kar yatağı yolunda
Yetişirki Buğday, Arpa, darın da
Biraz nazlı verdin, sen sen Kale Köyüm..
O dağların, taşın Yüksek Bilirim
Gözümü kapatsam seni görürüm
Korkarım ki Hasretinden ölürüm
Bunu Böyle, Böyle bil Kale Köyüm,..
Yazı Çamın, Seni bana bağladı
Harmanında Anam, Anam ağladı
Şu Hasretlik yüreğimi Dağladı,
Sen FEHMİ'ye sor, sor Kale Köyüm..
İzim kaldı Toprağın da Külündü,
Anım kaldı senin her bir yerinde,
Dikenin Gül oldu Benim gönlüm de,
Bunu birde bana sor, sor Kale Köyüm..
Dağların da Kuzuların Otlardı.
Sularında Karpuzların çatlardı,
Madenin de, Dinamitler patlardı,
Saim Bey'e selam dur Kale Köyüm...
Kekik Kokan, dağların var Bağın var,
Nede tatlı Peynirin var Yağın var
El emeği, Kilimin var, halın var,
Sen bir Başkasın sen hey! Kale Köyüm..
FEHMİ ÇETİNKAYA
|
| |
|
|
